De Historie

Jaar eerste werken

1877

Historie

• 1877 - Gebouwd door firma Gradussen
• 1942 - Verbouwd door firma Verschueren Orgelbouw
• 1968 - Gerestaureerd door firma Verschueren Orgelbouw
• 2011 - Gedemonteerd en opgeslagen bij firma Adema's Kerkorgelbouw
• 2017 - Omgebouwd door firma Adema en herplaatst te Nieuw Beijerland

Algemeen

In de kerkschuur van Groenlo uit 1784 bouwde J. Ambrost uit Haaksbergen in 1822 een nieuw orgel met één manuaal en pedaal. Omdat uit bepaalde bronnen zou blijken dat de kerk al eerder over een orgel beschikte, is niet duidelijk of Ambrost een volledig nieuw orgel leverde of het bestaande voltooide.

Nadat in 1836 een nieuw kerkgebouw was verrezen, verhuisde dit orgel mee en werd in 1856 door orgelmaker Weinrich uit Münster van zijn barokke dispositie ontdaan. Maar omdat dit orgel uiteindelijk veel te klein bleek voor deze kerk, werd besloten een groter orgel te laten bouwen.

1877 - Nieuw orgel

In 1877 werd door de firma Gradussen een nieuw orgel geleverd en geplaatst in de toenmalige Sint Calixtuskerk (1836) in Groenlo, een Waterstaatskerk, op de Molenberg. Het is verder niet bekend wat er met het oude Ambrost-orgel is gebeurd, maar waarschijnlijk is het afgebroken.

Het Gradussen-orgel werd achterin, op de zeer royale koorzolder in de machtige vierkante toren, geplaatst en was een schenking van Caroles Sónnekes.

1903 - Onderhoud

In het originele werkboekje van Gradus (Gerardus) Driessen dat onderhoud door firma Gradussen werd uitgevoerd aan dit orgel. Zo werd op 2 juli 1903 het orgel "gestemt en gerepareert met reis en verblijfkosten zaamen onkosten 5,20" voor een bedrag van 20 gulden, in 1904 werd het orgel opnieuw gestemd en nagezien. Dit gebeurde op reguliere basis middels een afgesproken "abonnement" op onderhoud:

En later, in 1904, werd ook gewerkt in de Groenlo "Prociekerk"

1906 - Nieuwe kerk

In 1906 werd weer een nieuwe kerk gebouwd op het adres Kloostersteeg 1 in Groenlo. De firma Gradussen plaatste het door hen gebouwde orgel over naar het nieuwe gebouw en daar opgesteld op een balkon aan de westzijde van het schip, één van de laatste grote werken.

Het orgel werd in 1920 hersteld door N.A. van den Berg uit Aalten.

In 1941/1942 is het orgel door L. Verschueren uit Heijthuisen "gemoderniseerd" en omgebouwd naar elektro-pneumatisch (opus 141). De kassen van Gradussen zijn vervangen door een nieuwe, open opstelling, met vrijstaand pijpwerk.

Gelukkig is daarbij aan de oorspronkelijke samenstelling van het orgel niets veranderd. Zelfs de solide sleepladen bleven behouden maar de tractuur van registers en toetsen werden elektrisch.

1968 - Renovatie

Hierna volgde een nieuwe revisie in 1968 door L. Verschueren. Er werden drie nieuwe registers toegevoegd, geplaatst op een aparte kegellade. Zodoende kreeg het orgel 1.152 pijpen van Gradussen en 426 van Verschueren. Totaal 1.578 pijpen, verdeeld over 25 stemmen.

Adviseur bij de restauratie was dr. P.J. de Bruyn.

In 1993 kreeg de kerk de beschikking over een goed Adema-orgel, afkomstig uit Amsterdam (HH Nicolaas & Barbarakerk 'De Liefde'). Dit werd in het transept van de kerk opgebouwd.

2011 - Doorverkoop

Het Gradussen/Verschueren-orgel werd niet meer gestemd en nog maar sporadisch gebruikt. Na enkele jaren besloot men het Adema-orgel op de orgeltribune te plaatsen en het Gradussen-orgel te verkopen. Medio 1996 was het nog niet zeker of het zou worden afgebroken, verkocht of toch gerestaureerd

Uiteindelijk is in 2011 is het orgel gedemonteerd en opgeslagen bij de firma Adema. Het werd in 2015 verkocht aan de Gereformeerde Gemeente in Nieuw Beijerland.

Orginele dispositie

Volgens Broekhuyzen (G51) was de dispositie in 1822:

• Manuaal
  • Bourdon 16'
  • Prestant 8'
  • Holpijp 8'
  • Octaaf 4'
  • Quint 3'
  • Octaaf 2'
  • Mixtuur 2'
  • Sexquialter III
  • Cornet disc III
  • Trompet b/d 8'
• Pedaal
  • Aangehangen
• Tremulant
• Ventiel

De dispositie was in 1968

• Hoofdwerk
  • Bourdon 16'
  • Prestant 8'
  • Bourdon 8'
  • Octaaf 4'
  • Roerfluit 4'
  • Kwint 2⅔'
  • Doublette 2'
  • Cornet III
  • Mixtuur III-IV
  • Trompet 8'
• Zwelwerk (II): C-g'''
  • Fluit 8'
  • Salicionaal 8'
  • Celeste 8'
  • Holpijp 8'
  • Dwarsfluit 4'
  • Kwintadeen 4'
  • Zwitsersepijp 2'
  • Sesquialter II
  • Cimbel III
  • Dulciaan 8'
• Pedaal: C-f'
  • Prestantbas 16'
  • Subbas 16'
  • Octaafbas 8'
  • Prestantbas 4'
  • Fagot 16'
• Zwelkast manuaal II
• Koppels
  • Manuaal I - Manuaal II
  • Manuaal I - Manuaal II 16'
  • Manuaal I - Manuaal II 4'
  • Pedaal - Manuaal I
  • Pedaal - Manuaal II
• Speelhulpen
  • 1 vrije combinatie
  • 5 vaste combinaties (p - mf - f - ff - tutti)
  • Automatisch pianopedaal
  • Generaal Crescendo

Status orgel

Verplaatst