De Locatie
- Naam kerk
- Minderbroedersklooster Sint Antonius van Padua
- Straat - nr
- Kloosterstraat 6
- Postcode
- 5366 BH
- Plaats
- Megen
- Regio
- Maasland
- Provincie
- Noord-Brabant
- Longitude
- 5.5664081
- Latitude
- 51.8228958
De Historie
- Jaar eerste werken
- 1868
- Historie
- 1868 - Aanpassingen en uitbreiding door firma Gradussen
- 1900 - Ombouwen en uitbreiden door firma Gradussen
- 1954 - Aanpassing registers door firma Vermeulen te Weert
- 1995 - Renovatie door firma Vermeulen te Weert
- 2010 - Revisie windvoorziening/nieuwe belering harmonikabalg
- Algemeen
In 1648 vestigden de Franciscanen zich definitief in Megen na in 1629 uit 's Hertogenbosch te zijn verjaagd door de troepen van Frederik Hendrik.
1718 - Een onbekend orgel
Uit het het kloosterarchief blijkt dat er reeds in 1718 een orgel aanwezig was maar hier is verder niets over bekend. In 1767 wordt door Hess melding gemaakt van een orgel met twee klavieren, waaronder één handklavier van twee octaven voor het begeleiden van de gregoriaanse gezangen. Het is niet uitgesloten dat het een orgel van Goltfuss of Bremser, Munick, Van Dijck was, aangezien deze orgelmakers vaker orgels met anderhalf klavier bouwden tijdens de Staatse overheersing.
Op onderstaande tekening is een 18e eeuwse orgel te zien. Dit werd in 1846 ingrijpend verbouwd door de gebroeders Antoon F. Franssen (1796-1873) en Jan Chr. Franssen (1793-1856), sinds 1829 orgelmakers te Horst.
Zij plaatsten een drie-torig front in de Renaissancekast. Het onderste gedeelte en de zijwangen zijn nog 18e eeuws: het heeft twee handklavieren, aangehangen pedaal, zestien stemmen en is gemaakt volgens "een nieuwe vinding, z.g. economiewerk".
Hierna werd het instrument in 1866 door firma Gradussen verbouwd. Volgens een opschrift in de kerk werd hierbij van het oude orgel enkel het snijwerk overgenomen:
- 1865 - Nieuwe balgen vervaardigd
- 1868 - Firma Gradussen levert nieuwe klavieren, een nieuwe Bourdon 16′ , nieuwe frontpijpen, een nieuwe Prestant 8′ disc, Viola di Gamba 8′, Melophon 4′, Fluit Travers 8′ disc, Fagot 8′ bas Holpijp 8′ bas
De kosten hiervoor bedroegen na aftrek van het oude pijpwerk: fl. 887,32 waarvan door firma Gradussen op eigen initiatief fl.100,= in mindering wordt gebracht.
1900 - Ombouwen
In 1900-1901 wordt het orgel helemaal omgebouwd door firma Gradussen en fors uitgebreid: sleepladen verdwijnen en kegelladen worden geplaatst. Het pijpwerk werd aangevuld en het van oorsprong mechanische instrument werd geheel pneumatisch gemaakt.
Het orgel werd in de eerste week van september 1901 opgeleverd, waarvan acte in onderstaande publicatie in De Tijd:
Het orgel bezit sinds de ombouw drie zeer oude registers die van Westfaalse afkomst zijn en van puur, zwaar, dikwandig lood (waarschijnlijk 17e eeuws). Verder zijn er vijf registers gehandhaafd van firma Franssen uit 1846, de rest is van firma Gradussen uit de perioden 1868 en 1900.
1903 - Regulier onderhoud
In de maanden januari, februari, mei en december van 1903 werden regelmatig onderhoudswerkzaamheden verricht, zoals vermeld staat in het werkschriftje van Gradus Driessen: reparaties, stemmen orgel/tongwerk. De kosten voor het gehele jaar bedroegen fl. 24,25 (omgerekend ongeveer € 706,= in 2021).
Ook in 1904 werd er onderhoud uitgevoerd:
1939 - WOII nadert
Met een mogelijke dreiging van WOII in het verschiet, ondernam de Nederlandse regering aktie om te voorkomen dat andere mogendheden onder andere dit orgel zouden vorderen. Hiertoe werd op 13 juni 1939 een dringend verzoek verspreid en bevestigd aan het orgel:
Na lange tijd zonder wijzigingen heeft firma Vermeulen in 1954 drie registers gewijzigd om het orgel “op te frissen”.
Er is veel snijwerk aan het orgel en de orgelkas opvallend diep. Het orgelfront maakt een voorname indruk. De pneumatiek is versleten en werkt zeer traag.
1995 - Restauratie
Het orgel is in 1995 door Nico van Duren namens firma Vermeulen te Weert gereviseerd. Het niet-sprekend pijpwerk van de middentoren werd daarbij vernieuwd. De overige frontpijpen zijn door poetsen aan het beeld van de nieuwe pijpen aangepast.
- Orginele dispositie
Broekhuijzen (1855)
Het orgel kreeg toen de volgende dispositie:
Manuaal
- Principaal 8'
- Prestant 4'
- Flageolet 1'
- Doublette 2'
- Mixtuur III sterk
- Cornet III sterk
- Trompet B 8'
- Trompet D 8'
- plaats voor Clarion 4'
Positief
- Holpijp 8'
- plaats voor Bourdon 8'
- plaats voor Gamba bas 8'
- Viol di Gamba disc 8'
- Flute douce 4'
- Woudfluit 2'
Echo
- Flute-echo
- Octaaffluit
Tremulant
Ventil
- Status orgel
- Bespeelbaar
De Dispositie
- Bereik
- IIP/20
- Technisch
- Manuaal omvang: C-f'''
- Pedaal omvang: C-d'
- Hoofdwerk: 10
- Nevenwerk: 6
- Pedaal: 4
- Aantal (sprekende) registers: 20
- Toets tractuur: Pneumatisch
- Register tractuur: Pneumatisch
- Windlade: Kegellade
- Stemmingstemperatuur: Evenredig zwevend
- Hoofdwerk
- Bovenwerk
- Nevenwerk
- Echowerk
- Zwelwerk
- Manuaal
- Bourdon 16′ (Gradussen 1868)
- Prestant 8′ (Gradussen 1868)
- Fluit travers 8′ (Gradussen 1868 en 1900 aanvulling bas)
- Bourdon 8′ (Westfaals 17e eeuw)
- Prestant 4′ (Franssen 1846)
- Roerfluit 4′ (Gradussen 1900)
- Quint 2⅔' (was Gamba 8′ Gradussen 1868, afgesneden in 1954)
- Octaaf 2 (1846 Franssen….was doublette)
- Mixtuur II-III (oude sifflet in verwerkt 17e eeuws)
- Trompet 8′ (Gradussen 1900)
- Positief
- Salicionaal 8′ (Gradussen 1900)
- Vox Celeste 8′ (Gradussen 1900)
- Gedekt 8'
- Fluit dolce 4′ (Westfaals 17e eeuws)
- Fluit 2' (Westfaals 17e eeuws)
- Larigot 1⅓' (nieuw Vermeulen 1954, was Melophon 4′)
- Onderpositief
- Vulstem
- Pedaal
- Subbas 16′ (Gradussen 1900)
- Violonbas 16′ (Gradussen 1900)
- Violoncel 8′ (Gradussen 1900)
- Tuba 8′ (Gradussen 1900)
- Koppelingen
- Hoofdwerk – Nevenwerk
- Pedaal – Hoofdwerk
- Pedaal – Nevenwerk
- Accessoires
- Tremolo op I
- Speelhulp
- Vier vaste combinaties (p - mf - f - tutti)
- Generaal crescendo
Media kerk en orgel
- Publicaties-oud
- Publicaties
- Foto's
- Video
Bronnen
- Bronnen/literatuur
- Willemijn Hissink - Orgelsite.nl
- Nico van Duren - orgeldeskundige
- Wout van Kuilenburg - orgeldeskundige
- Letteren en kunst - In: De Maasbode, 7 september 1901
- Brabants orgelbezit : een inventarisatie van Brabantse orgels / Frans Jespers - 's-Hertogenbosch: Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant, 1975
- Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983
- Het historische orgel in Nederland 1840 - 1849 / Peter van Dijk (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2002. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 6)
- Delpher.nl
- Brabantorgel.nl
- Werkschrift Gradus Driessen
Recordinfo
- Laatste updater
- ID-nr
- 36
- ID-code
- MOTGQ
- Datum aanmaak
- 2021-01-13 21:17:27
- Aangepast
- 2022-01-21 20:34:36
- Opgevraagd
© 2022 - BizziBi.nl (GradussenOnline! sinds 2000)