De Historie

Jaar eerste werken

1868

Historie

• 1868 - Aanpassingen en uitbreiding door firma Gradussen
• 1900 - Ombouwen en uitbreiden door firma Gradussen
• 1954 - Aanpassing registers door firma Vermeulen te Weert
• 1995 - Renovatie door firma Vermeulen te Weert
• 2010 - Revisie windvoorziening/nieuwe belering harmonikabalg

Algemeen

In 1648 vestigden de Franciscanen zich definitief in Megen na in 1629 uit 's Hertogenbosch te zijn verjaagd door de troepen van Frederik Hendrik.

1718 - Een onbekend orgel

Uit het het kloosterarchief blijkt dat er reeds in 1718 een orgel aanwezig was maar hier is verder niets over bekend. In 1767 wordt door Hess melding gemaakt van een orgel met twee klavieren, waaronder één handklavier van twee octaven voor het begeleiden van de gregoriaanse gezangen. Het is niet uitgesloten dat het een orgel van Goltfuss of Bremser, Munick, Van Dijck was, aangezien deze orgelmakers vaker orgels met anderhalf klavier bouwden tijdens de Staatse overheersing.

Op onderstaande tekening is een 18^e eeuwse orgel te zien. Dit werd in 1846 ingrijpend verbouwd door de gebroeders Antoon F. Franssen (1796-1873) en Jan Chr. Franssen (1793-1856), sinds 1829 orgelmakers te Horst.

Zij plaatsten een drie-torig front in de Renaissancekast. Het onderste gedeelte en de zijwangen zijn nog 18e eeuws: het heeft twee handklavieren, aangehangen pedaal, zestien stemmen en is gemaakt volgens "een nieuwe vinding, z.g. economiewerk".

Hierna werd het instrument in 1866 door firma Gradussen verbouwd. Volgens een opschrift in de kerk werd hierbij van het oude orgel enkel het snijwerk overgenomen:

• 1865 - Nieuwe balgen vervaardigd
• 1868 - Firma Gradussen levert nieuwe klavieren, een nieuwe Bourdon 16′ , nieuwe frontpijpen, een nieuwe Prestant 8′ disc, Viola di Gamba 8′, Melophon 4′, Fluit Travers 8′ disc, Fagot 8′ bas Holpijp 8′ bas

De kosten hiervoor bedroegen na aftrek van het oude pijpwerk: fl. 887,32 waarvan door firma Gradussen op eigen initiatief fl.100,= in mindering wordt gebracht.

1900 - Ombouwen

In 1900-1901 wordt het orgel helemaal omgebouwd door firma Gradussen en fors uitgebreid: sleepladen verdwijnen en kegelladen worden geplaatst. Het pijpwerk werd aangevuld en het van oorsprong mechanische instrument werd geheel pneumatisch gemaakt.

Het orgel werd in de eerste week van september 1901 opgeleverd, waarvan acte in onderstaande publicatie in De Tijd:

Het orgel bezit sinds de ombouw drie zeer oude registers die van Westfaalse afkomst zijn en van puur, zwaar, dikwandig lood (waarschijnlijk 17e eeuws). Verder zijn er vijf registers gehandhaafd van firma Franssen uit 1846, de rest is van firma Gradussen uit de perioden 1868 en 1900.

1903 - Regulier onderhoud

In de maanden januari, februari, mei en december van 1903 werden regelmatig onderhoudswerkzaamheden verricht, zoals vermeld staat in het werkschriftje van Gradus Driessen: reparaties, stemmen orgel/tongwerk. De kosten voor het gehele jaar bedroegen fl. 24,25 (omgerekend ongeveer € 706,= in 2021).

Ook in 1904 werd er onderhoud uitgevoerd:

1939 - WOII nadert

Met een mogelijke dreiging van WOII in het verschiet, ondernam de Nederlandse regering aktie om te voorkomen dat andere mogendheden onder andere dit orgel zouden vorderen. Hiertoe werd op 13 juni 1939 een dringend verzoek verspreid en bevestigd aan het orgel:

Na lange tijd zonder wijzigingen heeft firma Vermeulen in 1954 drie registers gewijzigd om het orgel “op te frissen”.

Er is veel snijwerk aan het orgel en de orgelkas opvallend diep. Het orgelfront maakt een voorname indruk. De pneumatiek is versleten en werkt zeer traag.

1995 - Restauratie

Het orgel is in 1995 door Nico van Duren namens firma Vermeulen te Weert gereviseerd. Het niet-sprekend pijpwerk van de middentoren werd daarbij vernieuwd. De overige frontpijpen zijn door poetsen aan het beeld van de nieuwe pijpen aangepast.

Orginele dispositie

Broekhuijzen (1855)

Het orgel kreeg toen de volgende dispositie:

Manuaal

• Principaal 8'
• Prestant 4'
• Flageolet 1'
• Doublette 2'
• Mixtuur III sterk
• Cornet III sterk
• Trompet B 8'
• Trompet D 8'
• plaats voor Clarion 4'

Positief

• Holpijp 8'
• plaats voor Bourdon 8'
• plaats voor Gamba bas 8'
• Viol di Gamba disc 8'
• Flute douce 4'
• Woudfluit 2'

Echo

• Flute-echo
• Octaaffluit

Tremulant
Ventil

Status orgel

Bespeelbaar