De Historie

Jaar eerste werken

1853

Historie

• 1853 - Overplaatsing/modificatie door firma Gradussen
• 1873 - Overplaatsing/modificatie door firma Gradussen
• 1961 - Demontage/deels hergebruikt in nieuwe orgel door firma Vermeulen
• 2003 - Restauratie door firma Flentrop

Algemeen

1713 / 1812 - Huissen

In de Sint Willibrorduskerk te Herveld staat sinds 1962 een orgel van de firma Jos Vermeulen, dat echter een veel ouder binnenwerk heeft. Van oorsprong was dit orgel gemaakt voor de kapel van het Elisabethklooster in Huissen in 1713. De orgelmaker is niet bekend. In 1812 werd het klooster gesloten en is het orgel verkocht aan de parochiekerk (schuurkerk) te Wageningen.

1812 / 1866 - Wageningen

Sinds 1812 was het oude orgel uit Huissen in de schuurkerk te Wageningen in gebruik. Na de bouw van een echte parochiekerk aan de Heerenstraat te Wageningen in 1853, de Sint Janskerk, verhuisde het oude orgel in 1853 hier naar toe. Het oude instrument is hierna verkocht aan de Sint Willibrorduskerk te Herveld.

De dispositie luidde in 1853 in Wageningen (notatie Broekhuijsen):

• Manuaal
  • Prestant 8'
  • Bourdon 8'
  • Viola di Gamba 8'
  • Octaaf 4'
  • Roerfluit 4'
  • Quint Gedekt 3'
  • Octaaf 2'
  • Mixtuur III sterk (gedeeld)
  • Cornet III sterk (discant)
• Pedaal
  • Aangehangen
• Tremulant, Ventil

De plannen om het oude orgel uit te breiden werden echter niet gerealiseerd en de firma Gradussen leverde in 1866 een nieuw orgel voor de Sint Janskerk te Wageningen. Het oude instrument werd verkocht aan de Sint Willibrorduskerk te Herveld.

1866 / 1953 - Herveld

Het oude orgel uit Wageningen werd aangekocht voor de Sint Willibrorduskerk te Herveld en in 1866 daarnaar toe overgeplaatst.

In 1873 werd in Herveld een nieuwe kerk in gebruik genomen. Firma Gradussen verplaatste het orgel naar de nieuwe kerk en bouwde het daar weer op. Hierbij wijzigden zijn de dispositie en de klaviatuur werd vernieuwd. Waarschijnlijk kreeg het orgel ook een nieuw front.

Na de overplaatsing naar de nieuwe kerk Herveld in 1873 luidde de dispositie:

• Manuaal
  • Prestant 8'
  • Bourdon 8'
  • Salicionaal 8'
  • Prestant 4'
  • Roerfluit 4'
  • Quint 2⅔'
  • Octaaf 2'
  • Mixtuur II-III sterk
  • Trompet 8' (gereserveerd)
• Pedaal
  • Aangehangen.

1953 / 1961 - Herstelwerkzaamheden

In 1953 voerde de firma Vermeulen (Weert) herstelwerkzaamheden uit. De bouw van een nieuwe kerk betekende in 1961 bijna het einde voor het instrument. Uiteindelijk kreeg de firma Jos. Vermeulen de opdracht om het instrument, dat in eigen beheer was gedemonteerd en opgeslagen, naar de nieuwe kerk over te brengen.

In deze toestand bleef het orgel behouden tot 1961, het jaar waarin de oude kerk gesloopt werd om ruimte te maken voor nieuwbouw: een moderne kerk.

1961 / 2003 - Nieuwe kerk te Herveld

Omdat er een nieuwe moderne kerk was gebouwd en de oude werd afgebroken werd ook het orgel gedemonteerd. Door de firma Vermeulen uit Alkmaar is het in de nieuwe kerk opgebouwd in een geheel nieuwe orgelkas, met deels nieuwe mechanieken, een nieuw klavier, frontpijpen en een nieuwe windvoorziening.

Het oude pijpwerk werd wel grotendeels opnieuw gebruikt. Vermeulen plaatste een Sesquialter II op de lege plaats op de windlade, die door Gradussen voor een Trompet was gereserveerd. Ook wijzigde hij de samenstelling van de Mixtuur en verwisselde een deel van het pijpwerk van de registers Prestant 8' en Prestant 4'. De windlade werd grondig gerestaureerd en van telescopen voorzien; de oude slepen bleven gelukkig wel behouden.

2003 - Renovatie te Herveld

Na bijna 40 jaar vertoonde de windlade veel door- en bijspraak, deels ten gevolge van scheuren in de originele dekplaat, deels door slecht functionerende telescopen. Uiteindelijk kreeg firma Flentrop Orgelbouw in 2002 de opdracht om de windlade te restaureren.

Als adviseur namens de KKOR trad Rogér van Dijk op. In het kader van deze werkzaamheden werd ook getracht meer informatie over de maker van het 18de-eeuwse pijpwerk te achterhalen. Bestudering van de inscripties en de plaats waarop deze op de pijpen zijn aangebracht wees uit dat deze nagenoeg identiek zijn aan de inscripties op het Verhofstad-pijpwerk in het orgel van de Hervormde Kerk te Edam. Tevens bleek dat de orgelmakers Gradussen dit oude pijpwerk vrij rigoureus aan hun nieuwe orgel hadden aangepast; op grote schaal waren expressions ingesneden en opsneden verhoogd.

De restauratiewerkzaamheden hadden vooral betrekking op het herstel van de windlade. In plaats van de telescopen zijn aan de bovenzijde van de lade en de onderkant van de stokken geweven ringen aangebracht. De ventielen zijn opnieuw beleerd en de niet originele pulpeten zijn vervangen door een messing strip. Tenslotte werd ook het pijpwerk, waar nodig, hersteld.

De renovatie was gereed in 2003 en het orgel kon met Pasen weer in gebruik worden genomen.

Orginele dispositie

• De dispositie luidde in 1853 in Wageningen (notatie Broekhuijsen)
  • Manuaal: Prestant 8'
  • Bourdon 8'
  • Viol di Gamba 8'
  • Octaaf 4'
  • Roerfluit 4'
  • Quint Gedekt 3'
  • Octaaf 2'
  • Mixtuur III sterk (gedeeld)
  • Cornet III sterk (discant)
  • Pedaal: Aangehangen
  • Tremulant, Ventil
• Na de overplaatsing naar Herveld in 1873 luidde de dispositie:
  • Manuaal: Prestant 8'
  • Bourdon 8'
  • Salicionaal 8'
  • Prestant 4'
  • Roerfluit 4'
  • Quint 2⅔'
  • Octaaf 2'
  • Mixtuur II-III sterk
  • Trompet 8' (gereserveerd)
  • Pedaal: Aangehangen

Status orgel

Bespeelbaar