De Historie

Jaar eerste werken

1869

Historie

• 1817 - Nieuwbouw door Peter Torley
• 1823 - Afbouw door Franciscus Cornelis Smits
• 1869 - Uitbreiding door firma Gradussen
• 1917 - Ombouw door Theodorus Nöhren
• 1961 - Verplaatsing door Nöhren jr.

Algemeen

In 1816 werd aan de orgelmaker Peter Torley uit Nijmegen opdracht verleend voor een bedrag van fl. 1.000,= tot de bouw van een kamertoon gestemd orgel voor de pas weer in gebruik genomen middeleeuwse parochiekerk. Het door Peter Torley geleverde instrument voldeed volstrekt niet aan de gestelde verwachtingen, intussen was er al voor fl. 700,= betaald van de aanneemsom. Tussen het kerkbestuur en de orgelmaker is hierover een proces gevoerd, waarbij de orgelmaker in het ongelijk werd gesteld.

In 1819 werd daarom opdracht tot herstel en verbetering gegeven aan firma Smits uit Reek en deze voltooide in 1823 het orgel waar Torley in 1817 aan was begonnen. Daarbij maakte firma Smit deels gebruik van oude onderdelen uit het Torley-instrument: het had bij oplevering één manuaal met tien stemmen en een aangehangen pedaal.

1869 - Herstelling en uitbreiding

Aan het door Smits geleverde instrument zijn in 1869 herstellingen uitgevoerd door de firma Gradussen uit Winssen. Hierbij is het orgel uitgebreid met een tweede klavier, het bestek van deze werkzaamheden is nog aanwezig in het kerkarchief. De kosten voor de uitgevoerde werkzaamheden bedroegen fl. 1.253,= volgens aantekeningen in het parochiearchief.

1917 - Overplaatsing

In 1917 was een nieuwe kerk gebouwd en het orgel werd hier naartoe overgeplaatst door Moritz Theodor Christoph (Th.) Nöhren uit Nijmegen. Het werd daarbij omgebouwd tot een pneumatisch instrument, dit alles voor een bedrag van fl. 2.000,=.  Achter het front bevond zich de lade van het Manuaal en daarachter, door een stemgang gescheiden, die van het Positief. Th. Nöhren overleed in november 1918.

In 1961 werd het instrument vervolgens door orgelbouwer Nöhren jr. op de tribune van het zangkoor geplaatst: de koorzolder. Het orgel kreeg daarbij een nieuw, vijfdelig front met drie pijpentorens waartussen vlakke pijpenvelden. De dispositie van het instrument is nog grotendeels die van Klaas Smits.

1997 - Waterschade

In 1997 was door langdurige lekkages het orgel aangetast, een stuk plastic moest provisorisch bescherming bieden tegen het vocht. Omdat in 1987 toch al een elektronisch orgel was aangeschaft werd het orgel inmiddels niet meer bespeeld.

2020 - Ontmanteling

In 2020 werd het pijpwerk uit het orgel gehaald en in bossen opgeslagen op de zolder achter de orgelkas. De orgelkas is vrijwel geheel leeg. Het pijpwerk ligt deels vertrapt en verwrongen verspreid over de orgelzolder. Het orgel verkeert in deplorabele staat.

Een elektronische orgel staat op het priesterkoor, de luidsprekers zijn voor het front geplaatst.

Volgens een artikel in de Gelderlander d.d. juli 2020, sluit de kerk in juni 2021 haar deuren en krijgt een nieuwe bestemming als thuis voor verstandelijk beperkte jongeren. De nieuwe eigenaar is voornemens om het orgel te handhaven.

2021 - Status quo

Inmiddels zijn alle orgelpijpen weer herplaatst, uitgedeukt en gerepareerd. Er is een dappere maar vergeefse poging ondernomen om het orgel weer bespeelbaar te maken: er kan geen luchtdruk meer worden opgebouwd door de oude elektromotor vanwege de vele lekkages in de balg en luchtkanalen, de toetsen van het manuaal klemmen, de registerplaatjes vallen eraf en er is schimmelvorming op het manuaal.

In 2020 is door onderzoeker Rogér van Dijk een uitvoerig rapport opgesteld over het orgel in de Sint Antonius van Padua en Johannes de Doper kerk. Met zijn toestemming publiceren wij hieronder zijn document.

Orginele dispositie

Status orgel

In onbruik geraakt