De Locatie
- Naam kerk
- Kerk van Sint Jans Onthoofding
- Straat - nr
- Kerkstraat 4
- Postcode
- 5421 LR
- Plaats
- Gemert
- Regio
- Peel
- Provincie
- Noord Brabant
- Website
- Kerk van Sint Jans Onthoofding
- Longitude
- 5.6812955
- Latitude
- 51.5548872
De Historie
- Jaar eerste werken
- 1877
- Historie
- 1833 - Nieuwbouw door Franciscus Cornelis Smits
- 1856 - Diverse werkzaamheden door Franciscus Cornelis Smits
- 1877 - Diverse werkzaamheden door firma Gradussen
- 1925 - Restauratie/uitbreiding door Franciscus Cornelis Smits jr.
- 1986 - Restauratie door firma Pels & Van Leeuwen
- 2017 - Restauratie door firma Verschueren Orgelbouw
- Algemeen
Toen het oude orgel van Jan van Dijck uit 1696 erg slecht begon te worden, gaf men op 19 februari 1832 de opdracht aan F.C. Smits om een geheel nieuw instrument te bouwen. Op 21 december 1833 is het opgeleverd.
Het oude instrument werd verkocht aan de Sint Martinuskerk te Heeze en is in 1835 hiernaar overgeplaatst door gebr. Franssen. Het wapenbord dat zich onder het orgel bevond, is nog overgebleven.
Na de vergroting van de kerk in de jaren 1853-1856 plaatste Smits het orgel in 1856 opnieuw in de kerk, vooraan op het zangkoor.
1877 - Restauraties
Mogelijk al vanaf 1870, maar zeker vanaf 1874, kwam het onderhoud in handen van firma Gradussen. Bij de restauratie in 1877 door de firma Gradussen werd het orgel op het balkon naar achteren geplaatst om voor de koorzangers meer ruimte te verkrijgen. Het onderpositieffront ging hierbij verloren.
De klaviatuur verhuisde van de achterzijde naar de rechter zijkant van het orgel waardoor de mechanieken (nagenoeg) geheel moesten worden vernieuwd. Daarbij kreeg het nieuwe klavieren en registerknoppen.
Verder is de dispositie van het positief aangepast aan de smaak van de tijd, in romantische zin, maar het manuaal bleef ongewijzigd.
De door F.C. Smits geplaatste registers van het Positief (Prestant 4', Octaaf 2', Flageolet 1' en de Klairon 4' bas) werden vervangen door Salicionaal 8', Melophone 4’, Flûte Douce 4' bas en Flûte Octav 4' discant.
De oorspronkelijke ornamenten die op de kas stonden opgesteld werden verwijderd, omdat er geen plaats meer was.
1925 - Aanpassingen
In 1925 wijzigde de firma Smits uit Reek het orgel. Er werd een nieuw pedaalklavier gemaakt, en drie nieuwe stemmen werden geplaatst (Trompet 8', Viola 8' en Vox Celeste 8').
Het orgel is in 1986 onder advies van Hans van der Harst gerestaureerd door Pels & Van Leeuwen. Uitgangspunt van de toestand van 1877. De Trompet en de Klairon zijn nog niet vernieuwd. Op 18 mei 1986 werd het orgel weer in gebruik genomen. Hans van der Harst speelde het in. Het wapenschild hing oorspronkelijk onder het orgel. Het is na 1986 op de middentoren geplaatst.
In 2016-2017 voerde de firma Verschueren een nieuwe restauratie uit, onder advies van Rogér van Dijk. De geserveerde Klairon 4' is nieuw gemaakt en op het positief geplaatst. Het orgel is geheel schoongemaakt en de intonatie is waar nodig herzien. De winddruk is op 86 mm gezet.
- Orginele dispositie
Dispositie bij oplevering in 1833
- Hoofdwerk
- Bourdon 16'
- Prestant 8'
- Holpijp 8'
- Viola di Gamba 8'
- Octaaf 4'
- Fluit 4'
- Octaaf 2'
- Mixtuur III sterk
- Bombarde 16' (gedeeld)
- Trompet 8' (gedeeld)
- Positief
- Holpijp 8'
- Flute Travers 8' (discant)
- Prestant 4'
- Fluit 4'
- Octaaf 2'
- Flageolet 1'
- Kromhoorn 8' (gedeeld)
- Clairon 4' (bas)
- Pedaal aangehangen
- Manuaalkoppel
- Tremulant
Dispositie na werkzaamheden in 1925
- Hoofdwerk
- Bourdon 16'
- Prestant 8'
- Holpijp 8'
- Viola di Gamba 8'
- Octaaf 4'
- Fluit 4'
- Octaaf 2'
- Mixtuur III sterk
- Bombarde 16' (gedeeld)
- Trompet 8' (gedeeld)
- Positief
- Salicionaal 8'
- Holpijp 8'
- Flute Travers 8' (discant)
- Viola 8'
- Vox Celeste 8'
- Melophoon 4'
- Flûte Octaviante 4' (discant)
- Flûte Douce 4' (bas)
- Tremolo
- Pedaal aangehangen
- Manuaalkoppel
- Hoofdwerk
- Status orgel
De Dispositie
- Bereik
- IIP/18
- Technisch
- Manuaal omvang: C-f'''
- Pedaal omvang: C-d'
- Hoofdwerk: 10
- Onderpostief: 8
- Pedaal: Aangehangen
- Aantal (sprekende) stemmen: 18
- Toets tractuur: Mechanisch
- Register tractuur: Mechanisch
- Windlade: Sleeplade
- Stemtoonhoogte a' = 415,3 Hz
- Stemmingstemperatuur: Evenredig zwevend
- Winddruk: 86 mm
- Hoofdwerk
- Bourdon 16'
- Prestant 8'
- Holpijp 8'
- Viola di Gamba 8'
- Octaaf 4'
- Fluit 4'
- Octaaf 2'
- Mixtuur III sterk, Bombarde 16' (B/D) (1986)
- Trompet 8' (B/D) (1925)
- Bovenwerk
- Nevenwerk
- Echowerk
- Zwelwerk
- Manuaal
- Positief
- Holpijp 8'
- Fluittravers 8' (discant)
- Prestant 4'
- Fluit 4' (1833/1986)
- Octaaf 2'
- Flagelet 1'
- Kromhoorn 8' (B/D) (1986)
- Klairon 4' (bas) (2017)
- Tremulant
- Onderpositief
- Vulstem
- Mixtuur III sterk (Hoofdwerk)
- C: 1' - ½' - ½'
- c°: 1' - 1' - ½'
- c': 2' - 1' - 1'
- c'': 4' - 2' - 2'
- c''': 4' - 4' - 2'
- Mixtuur III sterk (Hoofdwerk)
- Pedaal
- Koppelingen
- Accessoires
- Speelhulp
Media kerk en orgel
- Publicaties-oud
- Publicaties
- Foto's
- Video
Bronnen
- Bronnen/literatuur
- Piet Bron - Orgbase.nl
- Oude orgels in Brabant / Hans van der Harst. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 3, maart 1968
- Het Smits-orgel te Gemert / Jo de Viet. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 10, oktober 1974
- Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977]
- Het werk van de orgelmakersfamilie Van Eijsdonck - Van Nistelrooy - Kuijte / Wout van Kuilenburg. - 's Hertogenbosch: Noordbrabants Genootschap, 1983
- Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983
- Het orgel in de Kerk van Sint Jan's Onthoofding te Gemert / Hans van der Harst. - In: De Orgelvriend, jrg. 28 nr. 9, september 1986 / De Orgelvriend, jrg. 28 nr. 10, oktober 1986
- Kroniek : 18 mei 1986. - In: De Mixtuur, nr. 55, december 1986
- Heringebruikname van het gerestaureerde Smits Orgel in de Kerk van St. Jans Onthoofding te Gemert : 1e Pinksterdag 18 mei 1986 / Hans van der Harst. - Gemert : Parochiebestuur Sint Jans Onthoofding, 1986
- Negen jaar restauratiewerk aan Smits-orgels / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 86 nr. 4, april 1990
- De orgelbouwers Smits : enkele aspecten van hun leven en werk / Angeline Augustus, Johan Zoutendijk [red.]. - [S.l.] : Het Brabantse Orgel, [1994]
- Het historische orgel in Nederland 1819 - 1840. - Amsterdam : Stichting NIvO, 2001. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 5)
- De orgelmakers Smits te Reek (bij Grave) / J.G.P.G. Boogaarts. - Zutphen: WalburgPers, 2017
- Restauratie Smits-orgel te Gemert : hernieuwde klankschoonheid / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 9, november 2017
- Najaarsexcursie 13 oktober naar Handel, Gemert en Boxmeer / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 60 nr. 8, oktober 2018
Recordinfo
- Laatste updater
- ID-nr
- 57
- ID-code
- N6CA5
- Datum aanmaak
- 2021-02-25 19:51:05
- Aangepast
- 2021-10-20 19:43:59
- Opgevraagd
© 2022 - BizziBi.nl (GradussenOnline! sinds 2000)