De Historie

Jaar eerste werken

1887

Historie

• 1835 - Overplaatsing/uitbreiding vanuit Sint Janskerk te Gemert door gebr. Franssen
• 1887 - Nieuwbouw door firma Gradussen
• 1899 - Aanpassing naar pneumatisch door firma Gradussen
• 1934 - Nieuwbouw door firma Vermeulen
• 1971 - Restauratie en modernisatie door firma Vermeulen
• 2007 - Revisie door Nico van Duren

Algemeen

Sinds het aantreden van J. (Johannes) Gast als pastoor in Heeze in 1819, had hij gestreefd naar een nieuwe kerk ter vervanging van de in verval verkerende schuurkerk. Na veel fondsenwerving en aanvragen, konden de eerste werkzaamheden in 1829 worden begonnen. Op 24 oktober 1833 werd deze nieuwe Sint Martinuskerk ingewijd door pastoor J. Gast.

1835 - Het eerste orgel

Iets later, in 1835, werd het oude orgel uit de Sint Janskerk te Gemert, in 1696 gebouwd door Jan van Dijck, naar de Sint Martinuskerk te Heeze overgeplaatst door de gebroeders Franssen uit Horst. Hierbij breidden zij het aanzienlijk uit, waaronder een nieuwe kas.

Het orgel werd voor het eerst bespeeld in april 1835, tijdens het lof op de twaalfde en op paasdag. Er zouden hierna nog verschillende aanpassingen aan het orgel volgen.

Verdere bouwactiviteiten rondom de kerk vinden voorlopig niet plaats, afgezien van het bouwen van een nieuwe stalling en schop nabij de pastorie in 1841 en het stichten van een congregatiekapel aan de pastorie in 1857.

1887 - Nieuw orgel

Geleidelijk aan werden diverse vernieuwingen en verfraaiingen aan de kerk uitgevoerd. Pas in 1887 werd het Van Dijck-orgel door firma Gradussen vernieuwd, dit voor een bedrag van fl. 5.050,=. De orgelkas bleef hierbij behouden.

In 1899 werd het orgel door firma Gradussen pneumatisch uitgevoerd, volgens onderstaand bericht volgens een eigen ontwikkeld systeem: kegelladen met zelfgemaakte speeltafeltechniek, soortgelijk als bij het orgel te Megen (klooster van Minderbroeders Franciscanen).

Kenmerkend voor firma Gradussen is dat zij het grenen pijpwerk voorzagen van een eiken houtimitatie.

Publicaties over het nieuwe orgel zijn te lezen in dagblad De Tijd (14-09-1899) en zoals hieronder in De Zuid-Willemsvaart:

1903 - Aanpassingen en onderhoud

Uit het originele werkboekje van Gradus (Gerardus) Driessen, waarin hij verrichte werkzaamheden en diverse kosten registreerde, blijkt dat eind 1903 en begin 1904 diverse onderhoudswerkzaamheden werden verricht aan het orgel.

Zo is op 20 november 1903 "Het orgel in orde gebracht en nagezien en Tongwerk gestemt" voor een bedrag van 7 gulden. De onkosten voor de reis ernaar toe via de tram Winssen, spoor en lokaal een wagen te Heeze inclusief "verteringen" werden ook geregistreerd.

Begin 1904 in de maand maart en april werd opnieuw naar Heeze afgereisd om het orgel in orde te brengen inclusief logies en ontbijt. De reis verliep via tram van Winssen naar Nijmegen, per spoor naar Eindhoven, met de tram naar Heeze en Geldrop en lokaal werd nog een fiets gehuurd. Hoe op deze wijze gereedschap werd meegenomen, is verder niet bekend.

1931 - Nieuwbouw

Er volgde in de jaren 1931-1934 een nieuwbouw met gebruik van het oude materiaal door de firma Vermeulen uit Weert. Het orgel was rein-pneumatisch, maar werd in 1971 door Vermeulen gerestaureerd en geëlektrificeerd.

De Bazuin 16' werd geplaatst door Vermeulen Weert, zeer waarschijnlijk stond er oorspronkelijk een Tuba 8' van Gradussen op het pedaal.

Adviseur bij de restauratie was Hub. Houët.

2000 - Gemeentelijke herindeling

De parochie van Sint Martinus is rond 2000 samengevoegd met de parochie van Sint Jan. De Sint Janskerk werd afgebroken en de nieuwe parochie kreeg als naam de Parochie van Sint Martinus en Sint Jan.

In 2007 voerde Nico van Duren een revisie aan het orgel uit. Al het pijpwerk is schoongemaakt en nagekeken en alle membranen werden daarbij vernieuwd. Het pijpwerk werd schoongemaakt en opgevormd.

2021 - Huidige situatie

Aan de ladedeling is nog te zien dat het oorspronkelijke front van Gradussen een middentoren had met zijvelden. Het huidige front is van firma Vermeulen. Laden, pijpwerk en hoofdmagazijnbalg zijn van Gradussen.

Het opgestelde orgel bevat veel basiselementen van Gradussen en nog zeer oud pijpwerk: 3 soorten pijpwerk van verschillende pijpenmakers. Pijpwerk van Jan van Dijck kenmerkt zich door het ver naar voren uitstekend bovenlabium en de hoge kernligging. De pijpen spreken hierdoor zeer snel en duidelijk aan. "Modern" pijpwerk met perslabia zijn afkomstig van de firma Franssen.

Klankverschillen zijn echter niet te onderscheiden.

Broekhuijzen (1855)
"Het orgel in de kerk der R Cath Gemeente te Heeze heeft vroeger in de R C Kerk te Gemert. Is een werk van oude datum, de maker onbekend. Is in 1835 aanmerkelijk gerepareerd en vergroot door Gebs J en A France orgelmakers te Horst. bij Venlo."

Orginele dispositie

• Manuaal
  Prestant 8'
  Bourdon D 16'
  Holpijp 8'
  Viol di Gamba 8'
  Flute Douce 4'
  Octaaf 4'
  Quint 3'
  Mixtuur 3 st.
  Flageolet 1'
  Basson B 16'
  Clairon B 4'
  Trompet B 8'
  Trompet D 8'
• Positief
  Prestant B 4'
  Prestant D 4'
  Bourdon B 8'
  Bourdon D 8'
  Flute Travers D 8'
  Dulciaan B 8'

Status orgel